De rechtsgeldigheid van cameratoezicht (wat zijn de regels?)

Camera’s als elektronische beveiligers van commerciële en privé-eigendommen zijn al jaren orde van de dag als bescherming tegen diefstal en ander crimineel gedrag. Maar hoe zit het met de landelijke regelgeving omtrent het maken en gebruiken van het opgenomen materiaal? Wat is wettelijk toegestaan?

Politie

De politie maakt veelvuldig gebruik van camerabeelden, dit om crimineel gedrag te bevestigen, bewijzen en criminelen aansprakelijk te stellen. Via de databank ‘Camera in beeld’ kan de politie snel de juiste camera’s vinden en achterhalen wat deze elektronische “ogen” hebben waargenomen op een plaats delict. Deze databank geeft zowel particuliere als overheidscamera’s weer en in het geval van particuliere camera’s neemt de politie contact op met de eigenaren om de camerabeelden op te vragen.

De politie kijkt niet mee met uw camerabeelden. Wel weten zij, mits u zich heeft aangemeld, welke gedeelten van de straat met uw camera’s worden opgenomen. Er wordt alleen contact met u opgenomen als uw beelden mogelijk zouden kunnen helpen bij een opsporingsonderzoek. Houdt er rekening mee dat camerabeelden van particulieren en ondernemers mogen worden ingebracht als bewijslast in een rechtzaak.

Databank “Camera in Beeld”

Niet alle particuliere camera’s staan geregistreerd bij deze databank, maar wel heel veel. Bij overheidscamera’s ligt dat anders. Bij de politie worden de camera en contact gegevens in een camera-registratiesysteem opgeslagen, waardoor de informatie alleen voor politiebeambten beschikbaar is. Het gaat hierbij onder andere om informatie over locaties, beeldkwaliteit, wie de beelden bewaard, hoelang de beelden worden bewaard en om wat voor soort beelden het gaat.

Autoriteit Persoonsgegevens

In Nederland is het een grondrecht dat de privacy van iedereen wordt beschermd. Dit grondrecht wordt beschermd door een onafhankelijke toezichthouder, de Autoriteit Persoonsgegevens. Het gaat hier om alle persoonsgegevens, dus ook van de gehele overheid, bedrijfsleven, alle burgers, scholen, verenigingen en stichtingen.

Neemt uw camera beelden en opnamen van de openbare weg, goederen of van personen terwijl dat niet nodig is, dan wordt de Nederlandse wet overtreden. De Autoriteit Persoonsgegevens kan hiertegen optreden, als zij hier kennis van nemen. Het gaat hier niet om minimale beelden, omdat de situatie het onmogelijk maakt om dat niet te doen. Bijvoorbeeld; als uw voordeur aan de openbare weg grenst.

Camera’s rond eigen woning en/of bedrijf

Het plaatsen en gebruiken van camera’s rond uw eigen woning en/of bedrijf is toegestaan, maar er zijn wel regels aan verbonden.

U mag alleen beelden en opnamen maken met als doel om de persoonlijke en bedrijfseigendommen te beschermen. Deze beelden en opnamen mogen niet worden gebruikt om de privacy te schenden van mensen, dieren en goederen.
Bij camerabewaking van eigendommen is het soms onvermijdelijk dat er enig overlap is met openbare gronden, zoals een stoep. Dit is toegestaan, maar moet wel duidelijk binnen de perken blijven.
Particulieren en bedrijven moeten altijd kenbaar maken dat er cameratoezicht aanwezig is en dat er opnamen gemaakt kunnen worden. Doorgaans gebeurt dit doormiddel van een bordje of een sticker op of bij een deur of hek.
De beelden mogen niet voor derden bereikbaar zijn en worden meestal niet langer dan 28 dagen bewaard.

Het doelbewust richten van uw camera’s en het filmen en opnemen van beelden van de openbare weg of van het terrein van uw buren mag hooguit in zeer uitzonderlijke gevallen. Benader de Autoriteit Persoonsgegevens over wat wel en niet mag.

Wilt u camera’s plaatsen aan huis? Dan kunt u het stappenplan (zie bron onderaan artikel) van de Autoriteit Persoonsgegevens hanteren.

Uw gemeente en cameratoezicht (openbare ruimte)

Elke gemeente mag de openbare orde handhaven doormiddel van cameratoezicht op openbare plaatsen. Vaak wordt er bij frequente straatroof, hangjongeren, drugsdealers en zakkenrollers cameratoezicht ingezet en gebruikt. Dit gebeurt onder andere bij uitgaanscentra waar veel mensen op af komen. Wel moet er aan strenge voorwaarden worden voldaan. De Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) is de nieuwe privacywetgeving waar deze strenge voorwaarden uit voortkomen.

De overheid, zowel landelijk als lokaal, mag alleen cameratoezicht inzetten onder de volgende voorwaarden:

Het opsporen van criminaliteit,
Het handhaven van de openbare orde.
Het handhaven van de verkeersveiligheid.

Het inzetten van mobiele/verplaatsbare camera’s door gemeenten komt zeer vaak voor, en dit wordt een flexibel cameratoezicht genoemd. Deze camera’s staan op een onderstel dat makkelijk verplaatsbaar is. De voordelen hiervan zijn:

De gemeente hoeft niet steeds vaste camera’s te verplaatsen. Voor het verplaatsen van vaste camera’s is telkens een aparte aanvraag noodzakelijk.
Het is snel inzetbaar bij overlast dat zich telkens snel verplaatst.

Cameratoezicht op de werkvloer en in winkels

Alleen als het echt nodig is mogen camera’s in winkels en op de werkvloer geplaatst worden en meestal is dat bij de kassa’s, ingang en in magazijnen. Wel moet er duidelijk aangegeven worden dat er cameratoezicht aanwezig is, anders is de winkeleigenaar of werkgever in overtreding van de wet.

In het geval dat er veel wordt gestolen mag een winkeleigenaar of werkgever cameratoezicht plaatsen zonder dat het gemeld wordt. Dit is alleen toegestaan als men niet op een andere manier kan voorkomen dat er gestolen wordt.

Als de werkgever diefstal en fraude door werknemers wil bestrijden doormiddel van grootschalig en/of systematisch cameratoezicht dan moet er een data protection impact assessment (DPIA) worden uitgevoerd.

Conclusie

De wettelijke regels omtrent het hebben en gebruiken van cameratoezicht is maatwerk. Het is noodzakelijk dat u zich als ondernemer en als burger bewust bent van alle regels en dan pas overgaat tot het gebruik van cameratoezicht.

Er zijn vele voordelen te behalen om cameratoezicht toe te passen en dringt de criminaliteit lokaal zeker terug en zal de pakkans vergroten. U zal zich ongetwijfeld veiliger voelen hoewel u desondanks nog steeds opmerkzaam en alert in uw omgeving zal moeten zijn.

In de onderstaande bronnen kunt u zich uitgebreid laten informeren voordat u overgaat tot het plaatsen van cameratoezicht.

Bronnen