Wij hebben onlangs een arbeidszaak met succes afgerond, waarbij de cliënt geluidsopnames had gemaakt van alle gesprekken tussen hem, zijn werkgever sinds 17 jaar en de bedrijfsarts. Dat ging als volgt: Voordat ieder gesprek aanving, zette hij de dictafoon app van zijn smartphone aan. Hij nam dan vervolgens zijn mobiele mee de vergaderkamer in en legde deze stiekem met het scherm naar beneden op tafel. Een tikkeltje riskant, wat ook bleek toen hij een keer de vergissing maakte door het scherm tijdens een gesprek naar boven te laten wijzen. Het scherm kwam tot leven en toonde een felle rode knop in opname stand. Deze drukte hij snel weg en deed alsof er niets aan de hand was. Niemand had gelukkig iets in de gaten en dat is maar goed ook, want dat zou het gesprek direct een andere wending hebben gegeven en wellicht een invloed hebben gehad op de uitkomst van de mondelinge afspraken.
Op het eerste gezicht klinkt dit allemaal erg James Bond-achtig. En inderdaad, het is nogal sneaky. Maar de vraag of de geluidsopname zelf rechtsgeldig is, is natuurlijk een uiterst belangrijke. Het ging hier namelijk om onderhandelingen die een grote impact zouden hebben gehad op een vervolg carrière, om dan nog maar te zwijgen over de eventuele financiële uitbetalingen voor deze soon-to-be ex-werknemer. De cliënt had zo zijn eigen redenen om opnames te maken.
Zo waren bijvoorbeeld situaties waarbij er zeer relevante uitlatingen vanuit het bedrijf kwamen, maar die vervolgens nooit officieel werden vastgelegd op papier. Helaas werden deze wel als pesterij gebruikt of in de vorm van pressie/intimidatie middel boven het hoofd van de cliënt gehouden. Een aantal van deze uitlatingen vanuit de kant van de werkgever konden met het opnameapparaat worden vastgelegd. Deze geluidsopnames vormden een duidelijke onderbouwing van zijn standpunt en motivatie. Ook gaf het hem een stuk rust in een tamelijk slopende periode van machteloosheid.
Maar mag je wel iemands stem opnemen?
De grote vraag is dus of je een geluidsopname mag maken ja of nee. Op grond van artikel 139a lid 1 van het Wetboek van Strafrecht is het antwoord: JA, het mag. Er zijn wel wat condities, bijvoorbeeld dat het stiekem opnemen van een gesprek alleen is toegestaan als je ook zélf een deelnemer bent in het gesprek. Een derde persoon die niet deelneemt aan het gesprek mag wel het gesprek opnemen mits dat in opdracht is van de deelnemer van het gesprek.
Maar wat als de werkgever expliciet aangeeft dat er dat geen geluidsopname gemaakt mag worden? Dan mag je alsnog een verborgen geluidsopname maken. Waarom? Omdat niemand boven de wet staat, dus ook niet een werkgever.
Artikel 152 van het Wetboek van Rechtsvordering geeft aan dat alle mogelijke middelen ingezet mogen worden in een civiele procedure. Anders dan in een strafrechtelijke procedure, geldt voor het civiele recht geen algemene regel dat bewijsvoering onrechtmatig verkregen kan zijn. Kanttekening is wel dat de rechter altijd bepaald of de geluidsopname vanuit zijn oogpunt als relevant bewijs mag dienen. Wat hier zwaar weegt is de privacywetgeving. (In 1987 heeft de Hoge Raad de uitspraak gedaan dat uitsluiting van bewijs alleen in het geval van “rechtens ontoelaatbare inbreuk op de privacy” van toepassing is. Het maatschappelijk belang dat de waarheid boven tafel komt weegt namelijk zwaarder dan uitsluiting van bewijs vanwege inbreuk op de privacy.)
Kantonrecht Amsterdam in 2010
De werkgever heeft zijn werknemer gevraagd of hij een gesprek tussen beiden heeft opgenomen. De werknemer heeft dit altijd ontkend waardoor de verbazing groot was toen als bewijsvoering een stiekem opgenomen gesprek boven water kwam. De rechter oordeelde dat dit als bewijs aangevoerd mocht worden omdat dit geen inbreuk op de privacy was maar oordeelde wel dat de werknemer zich niet overeenkomstig de eisen van goed werknemerschap heeft gedragen. De werknemer kreeg als gevolg een lagere ontbindingsvergoeding.
Conclusie
Voor wat betreft geluidsopnames hoeft U niets van tevoren aan te kondigen en heeft u geen toestemming nodig, mits u zélf in het gesprek aanwezig bent. Bedenk echter wel dat u ook wordt opgenomen en dat bewijs tegen u gebruikt zou kunnen worden. Een ding is zeker: Voorkomen is altijd beter dan genezen, dus let op uw woorden. Probeer altijd eerlijk en respectvol te communiceren, want dat voorkomt misverstanden en geschillen zodat een geluidsopname wellicht nooit nodig zal hoeven zijn.
